Autonomiczny układ nerwowy
Układ autonomiczny (wegetatywny) wraz z somatycznym tworzą układ nerwowy człowieka. Pierwszy z wymienionych kontroluje wiele różnorodnych procesów w ludzkim organizmie, działając bez świadomości człowieka, w przeciwieństwie do układu somatycznego, który odpowiada za świadome czynności. Autonomiczny układ nerwowy wpływa na stan źrenicy, czynność serca, kontroluje tempo oddychania oraz odpowiada za narządy wewnętrzne. Zadaniem tego układu jest dostosowanie stanu ludzkiego organizmu do jego aktualnych potrzeb.
Układ współczulny i przywspółczulny
Układ wegetatywny składa się z dwóch przeciwdziałających sobie układach: współczulnym i przywspółczulnym. Układ współczulny pobudza różne reakcje w ciele, natomiast zadaniem układu przywspółczulnego jest jego hamowanie, gdy nastąpi taka potrzeba. Ośrodek współczulny jest umiejscowiony od górnej części odcinka piersiowego do połowy odcinka lędźwiowego. Układ przywspółczulny znajduje się w rdzeniu przedłużonym S2-S4 oraz pniu mózgu w jądrach przywspółczulnych czterech nerwów czaszkowych: jądrze nerwu okoruchowego, twarzowego, językowo-gardłowego oraz w jądrze nerwu błędnego.
Układ przywspółczulny zadanie
Większość z włókien przywspółczulnego układu nerwowego wychodzi z pnia mózgu wspólnie z nerwem błędnym i dochodzi do serca, płuc, żołądka, wątroby, jelit oraz innych narządów wewnętrznych. Neurotransmiterem (przekaźnikiem) przywspółczulnego układu nerwowego jest acetylocholina. Do zadań układu przywspółczulnego należy: zwężanie źrenicy, wydzielanie dużej ilości rzadkiej śliny, hamowanie czynności serca (zmniejsza siłę skurczu), rozszerza naczynia krwionośne, powodując spadek ciśnienia tętniczego krwi, zwęża oskrzela, nasila skurcze przewodu pokarmowego i zwiększa wydzielanie insuliny.
Znaczenie
Współczulny układ nerwowy jest odpowiedzialny za ogólną mobilizację organizmu do pracy, za stres i przygotowanie do działania. Natomiast przywspółczulny układ nerwowy – za odpoczynek oraz rozluźnienie organizmu. Powoduje zmniejszenie tempa pracy serca oraz ogranicza negatywne działanie stresu.